يكي از پركاربردترين و مفيدترين مواد معدني بدست آمده از طبيعت كه مصارف بسيار زيادي در تمام وجوه زندگي بشر از آغاز تاكنون داشته است ، نمك به تمام اشكال قابل استفاده آن است .

به دليل استفاده زياد و ضروري آن در رژيم غذايي ، با شنيدن اسم نمك مزه شور و مصرف غذايي آن به ذهن متبادر مي گردد . اما شايد كمتر كسي بداند كه نمك در موارد بسياري با ميزان مصرف بسيار بالاتري از كاربرد غذايي آن مورد استفاده قرار مي گيرد تا جاييكه مصرف خوراكي آن درصد كمي از مصرف نمك در تمام زمينه ها را به خود اختصاص مي دهد .

نمك كاربرد مهم و زيادي در اكثر صنايع ، طبّ ، بهداشت ، محيط زيست و … ودر يك كلام در بسياري از جنبه هاي زندگي آدمي دارد كه به ايجاز از آن سخن مي گوييم .

از موارد مصرف نمك مي توان به نقش حساس آن در حفاري ها ، دباغي ها ، نساجي ها ، اسيدسازي ها و سرم سازي ها ، دارو سازي ها ، تصفيه آب و … اشاره كرد .

همچنين كارخانجات يخ ، كارخانجات توليد و بسته بندي مواد غذايي و خوراكي و تنقلات ، كارخانجات توليد مواد آرايشي و بهداشتي و سلامت ، كارخانجات توليد مواد شوينده ، كارخانجات توليد غذاهاي آماده و انواع كنسرو نيز از جمله كاربران عمده نمك هستند .

شيلات نيز از جمله مصرف كنندگان مهم نمك هستند تا جاييكه نمك شيلاتي كه يك سايز از دانه بندي نمك توليد شده  به دليل مصرف بالاي شيلات براي گندزدايي از آن به اين نام شهرت يافته است .

شايد بارها اتفاق افتاده باشد كه در فصل سرما دچار لغزندگي معابر در اثر برف و يخ زدگي شده باشيد . مخلوط نمك و شن ، با بر طرف كردن لغزندگي معابر و خيابان ها تأثير بسيار زيادي در حفظ سلامت و آرامش شهروندان مي گذارد .

گفتني است كه نمك در برخي موارد حتي در شيريني پزي ها ، نانوايي ها و بسياري از صنايعي كه شايد گمان آدمي هم به آن نرسد به كار برده مي شود .

خلاصه كلام اينكه نمك از حياتي ترين و پركاربردترين موادي است كه بشر تا امروز از آن استفاده كرده است

دکتر زهرا اباصلتی با اشاره به اینکه این روزها در بسیاری از عطاری ها نمک هایی در کیسه های کرباسی با عنوان نمک دریاعرضه می شود اظهار داشت: نمک دریا، نمکی تصفیه نشده دارای ناخالصی های گوناگون از جمله فلزات سنگین (سرب و آرسنیک) است که سرطان زا هستند، همچنین در نمک دریا بر خلاف نمک یددار، عنصر حیاتی ید اضافه نشده است.

به گفته وی یکی از نکاتی که برای تبلیغ مصرف نمک دریا مطرح می شود کاهش میزان فشار خون است .

وی اضافه کرد :مصرف زیاد هرگونه نمکی چه نمک دریا چه نمک معدنی تصفیه نشده وچه نمک یددار تصفیه شده موجب افزایش فشار خون وبه تبع آن بروز بیماریهای قلبی -عروقی می شود و مصرف نمک دریا نیز به هیچ وجه موجب کاهش فشار خون بالای افراد نمی شود بلکه می تواند فشار خون رابالا برده وموجب افزایش بروز بیماری های قلبی و عروقی شود.

مسئول بهبود تغذیه معاونت بهداشتی معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی مشهد افزود: در حال حاضر حداقل 2 گونه نمک خوراکی تصفیه شده و نمک خوراکی دریا در کشور عرضه می شود، نمک خوراکی تصفیه شده طی فرایندخالص سازی کاملاً تصفیه شده و تقریباً فاقد هرگونه ناخالصی است و درجه خلوص آن حداقل99.2 درصد است.

اباصلتی افزود : البته به نمک خوراکی به آن عنصر ید برای پیشگیری از نارسایی عملکرد غده تیرویید افزوده می شود اما نمک دریا دارای درجه خلوص 37 تا 84 درصداست وناخالصی های زیادی دارد اما ید ندارد.

وی فت : تصفیه نمک ، مواد زاید مثل گچ ، آهک و فلزات سنگین شامل سرب ، آرسنیک که برای سلامتی مضر هستند و عامل سرطان زا شناخته شده اند جدا می شوند ولی در نمک دریا این مواد مضر همچنان وجود دارد .از طرفی وقتی این املاح زیاد دریافت شوند روی جذب سایر ریز مغذیها مانند آهن اثر می کنند و باعث کاهش جذب آن می شوند .

اباصلتی تاکید کرد : آنچه در برنامه کشوری ˈکاهش اختلالات ناشی از کمبود ید IDD ˈباید مورد توجه قرار گیرد دریافت کافی ید از غذای روزانه است و نه فقط در ایران که در بسیاری از کشورهای پیشرفته سالهاست که مصرف نمک یددار تصفیه شده آسان ترین ،مهمترین و کم هزینه ترین راهکار شناخته می شود

شهروندان از خرید نمک دریا خودداری کنند. مدیر نظارت بر مواد غذایی، آرایشی و بهداشتی دانشکده علوم پزشکی استان البرز با اشاره به این که تاکنون مجوزی از وزارت بهداشت، برای تولید و بسته بندی نمک دریا صادر نشده است، گفت: بر اساس آزمایشات انجام شده، این نمک دارای ناخالصی‌های محلول و غیر محلول شامل سرب،‌ جیوه، شن و ماسه و گچ است.

افشار افزود: نمک دریا نمکی تصفیه نشده است و علاوه بر داشتن فلزات سنگین، دارای ماده خطرناکی همچون آرسنیک است. آرسنیک شبه فلز سمی، معروفی است که مصرف آن سرطان‌زا است.

حشمتی کارشناس آزمایشگاه مرجع مواد غذایی، آرایشی و بهداشتی دانشکده علوم پزشکی استان البرز گفت: مصرف نمک دریا موجب بروز اختلالات کلیوی، کبدی، گوارشی، کم شنوایی و کاهش ضریب هوشی می‌شود.
نمک دریا علاوه برداشتن نا خالصی‌ها، دارای میزان کم ید و یا حتی فاقد ید است که نیاز روزانه به ید را تأمین نمی‌کند

همچنین خانم حیاری مسوول بخش شیمی آزمایشگاه مرجع مواد غذایی، آرایشی و بهداشتی دانشکده علوم پزشکی گفت: برخی از تبلیغات غیر واقعی، نمک دریا را سرشار از کلسیم، منیزیم، منگنز و ید معرفی می‌کنند.

وی افزود: همچنین افراد سود جو، نمک دریا را دارای خواصی همچون پایین آورنده فشار خون، کاهش دهنده ورم دوران بارداری، از بین برنده سینوزیت، شفاف کننده پوست و ضد لک، از بین برنده سودا، صفرا و بلغم و نیز تأمین کننده ید مورد نیاز غده تیروئید عنوان می‌کنند.

وی گفت: بر اساس آزمایش‌ها، این نمک‌ها فاقد هرگونه ترکیبات مورد نیاز بدن است.

مدیر نظارت بر مواد غذایی، آرایشی و بهداشتی دانشکده علوم پزشکی استان البرز گفت : در صورت فروش نمک دریا در بازار، به شدت با متخلفان برخورد قانونی می‌شود.

وی از شهروندان خواست که فریب تبلیغات دروغین را نخورند و در هنگام خرید به درج علامت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی بر روی کالا توجه کن

معاون امور بهداشتی دانشگاه علوم‌پزشکی و خدمات بهداشتی‌درمانی آذربایجان‌غربی گفت: تبلیغ مصرف نمک دریا و استفاده از عبارت‌های به‌ظاهر بهداشتی در فضای مجازی بسیار نادرست و منطبق بر اطلاعات غلط است.

به گزارش «تابناک»‌ به نقل از مهر، رسول انتظارمهدی روز جمعه افزود: برخی افراد با انتساب خود به حوزه طب سنتی در فضای مجازی، مصرف نمک یددار تصفیه شده را منع و مردم را به استفاده از نمک‌های تصفیه نشده فاقد ید استحصال شده حاشیه دریا تشویق می‌کنند.

وی اضافه کرد: این گروه بدون توجه به بدیهیات علوم پزشکی و تغذیه، نمک تصفیه شده یددار را نمک مصنوعی و غیر بهداشتی و نمک فاقد ید کافی و آلوده به انواع آلاینده های محیطی و حتی فلزات سنگین را نمک طبیعی می نامند و با تبلیغات گسترده موجبات سردرگمی جامعه و تشویش اذهان عمومی نسبت به نهادهای بهداشتی کشور شده اند.

وی بیان کرد: طبیعی خواندن نمک دریا و غیر طبیعی یا مصنوعی دانستن نمک‌هایی که از منابعی دیگر مانند معادن سنگ نمک به دست می‌آیند و تحت فرآیندهای سودمندی همچون تصفیه یا غنی‌سازی قرار می گیرند، فاقد هرگونه منطق علمی است.

معاون امور بهداشتی دانشگاه علومپزشکی و خدمات بهداشتی درمانی آذربایجان غربی با اشاره به ادعای برخی افراد مبنی بر اینکه نمک طبیعی حاوی عناصر مفیدی مثل منیزیم و پتاسیم و عاملی بازدارنده بوده و استفاده نکردن از این نمک، موجب اختلال شدید روانی، بیماری‌های عفونی، فشار خون، گرفتگی عروق، ناراحتی‌های کبدی، پوستی و سرطان می شود، اظهار کرد: بهترین منبع غذایی تامین منیزیم، پتاسیم و سایر املاح معدنی، سبزی‌ها و میوه‌ها، غلات و حبوبات است که مقدار مورد نیاز روزانه آنها هرگز با مصرف مقدار توصیه شده نمک /کمتر از ۵ گرم در روز/ تامین نخواهد شد.

انتظارمهدی گفت: نمک طبیعی حاوی انواع ناخالصی ها از جمله شن، ماسه، گچ، آهک، آلودگی های میکروبی و حتی فلزات سنگین با ظرفیت بالای سرطانزایی است که توسط آزمایشگاه کنترل غذا و داروی کشور نیز تایید شده است.

با پیدایش فضای مجازی، بسیاری از اطلاعات نادرست به ویژه در حوزه سلامت و بهداشت به میزان بسیار زیاد تبلیغ شده که بخش قابل توجهی از آنها، مبنای علمی ندارد.

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی شیراز، دکتر محمدجواد خشنود   با اشاره به انتشار تصاویر غیر واقعی نسبت به استفاده از نمک ید دار تاکید کرد: تمامی نمک های فاقد مجوز وزارت بهداشت، شامل نمک دریا و نمک فله، به سبب وجود ناخالصی ها و نداشتن ید، مورد تایید برای مصرف کنندگان نیست.

وی گفت: مطابق با دستور العمل های سازمان بهداشت جهانی، غنی سازی نمک خوراکی با ید، یک راهکار اولویت دار در راستای کاهش اختلالات مرتبط با کمبود ید نظیر گواتر، اختلالات رشدی و ذهنی است.

او با بیان اینکه واحدهای تولیدی کشور همواره همگام و حامی این سیاست سلامت محور بوده اند، افزود: متاسفانه، تبلیغات بی اساس و غیر علمی علیه مصرف نمک ید دار و تشویق به مصرف نمک دریا، باعث به خطر افتادن سلامتی مردم می شود.

معاون غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی شیراز ادامه داد: نمک های خوراکی که در سطح کشور در کارخانجات مجاز تولید و بسته بندی می شوند، تحت نظام پایش و کنترل کیفیت، از سوی سازمان غذا و دارو و معاونت غذا و دارو دانشگاه های علوم پزشکی نظارت می شوند.

دکتر خشنود اظهار کرد: در استان فارس نیز نمک های خوراکی در سطح تولید و عرضه در آزمایشگاه کنترل فرآورده های غذایی و آشامیدنی معاونت غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی شیراز مورد بررسی و کنترل کیفیت قرار می گیرند و میزان ید، درجه خلوص و فلزات سمی مانند سرب، کادمیم و آرسنیک آنها اندازه گیری می شود.

این عضو هیات علمی دانشگاه، در مورد کلیپ تصویری منتشر شده در فضای مجازی گفت: واکنش رنگی نمک ید دار بهداشتی در فیلم مربوطه، به هیچ وجه مرتبط با ترکیبات سفید کننده نبوده و علت آن ید موجود در نمک است که در محیط اسیدی ایجاد شده توسط آب نارنج، با نشاسته موجود در سیب زمینی آب گوشت ترکیب شده، رنگ آبی را ایجاد می کند؛ انجام این واکنش دلالت بر کیفیت تغذیه ای بالای نمک خوراکی داشته و رنگ طبیعی ایجاد شده هیچ گونه تهدیدی را متوجه سلامت مصرف کننده نمی سازد؛ کما اینکه عدم ایجاد رنگ توسط نمک فاقد ید تصفیه نشده و غیر بهداشتی نشانه کیفیت پایین تغذیه ای آن است.

دکتر خشنود توصیه کرد: مردم بدون توجه به شایعات غیر معتبر و باورهای غلط رایج و ادعاهای افراد سودجو، از مصرف نمک های غیر بهداشتی تصفیه نشده با نام رایج نمک دریا که فاقد ید بوده و می تواند با داشتن میزان بالای آلودگی به ترکیبات سرطان زا نظیر فلزات سنگین تهدید کننده سلامت باشد، خودداری کرده و در هنگام خرید نمک خوراکی، حتما به ید دار بودن و مجوزهای بهداشتی و مهر استاندارد آن توجه کنند.

تسنیم نوشت: پزشکان دانشگاه “USC” آمریکا در نتایج تحقیقات جدید علمی خود متوجه شده‌اند که “پتاسیم” موجود در “نمک‌ طبیعی” و مواد خوراکی، خطر ابتلاء به فشار خون را کاهش می‌دهد!

تاکنون بارها در مورد مضررات خوردن نمک و اثرات آن بر بالا رفتن فشار خون شنیده‌اید؛ بسیاری از پزشکان هنوز هم در تمام نسخه‌های خود، بیماران را از خوردن نمک منع می‌کنند.

 بسیاری از پزشکان کشورمان هنوز هم مدعی هستند که مصرف نمک حتی در مقدار کم، سلامتی ما را به خطر می‌اندازد و ممکن است منجر به بیماریهای مختلف از جمله فشار خون بالا و بیماریهای قلبی ــ عروقی شود!

اما نتایج تحقیقات جدید پزشکان آمریکا خلاف این مطلب را اثبات می‌کند!

پزشکان دانشگاه “USC” کالیفرنیا در گزارش جدید خود توضیح می‌دهند که “پتاسیم” موجود در “نمک‌ طعام طبیعی” و مواد خوراکی، خطر ابتلاء به فشار خون را کاهش می‌دهد همچنین پتاسیم موجود در نمک و مواد حاوی این یون به دفع سریع سدیم اضافی در بدن و کاهش سطح فشار خون کمک می‌کند.

  بر اساس این گزارش، “پتاسیم” یک ماده معدنی کلیدی است که بدن برای عملکرد صحیح به آن تکیه می‌کند؛ پتاسیم موجود در نمک طبیعی با متعادل کردن تاثیرات منفی سدیم، از افزایش فشار خون در رگ‌ها جلوگیری می‌کند. 

کلیه‌ها در بدن انسان با کنترل میزان مایعات ذخیره شده در بدن به تعادل فشار خون کمک می‌کنند؛ هرچه مایعات ذخیره شده بیشتر باشد، فشار خون بیشتر می‌شود بنابراین کلیه‌ها با غربال کردن خون و مکیدن مایعات اضافی، آنها را به صورت ادرار از بدن خارج می کنند که این عمل فشار خون را کاهش می‌دهد. 

در این فرایند از “تعادل ظریف سدیم و پتاسیم” استفاده می‌شود تا آب از روی دیواره سلول‌ها و از جریان خون در داخل رگها جمع‌آوری شود؛ در انتها، مایعات و سدیم اضافی به مثانه منتقل شده و با ادرار دفع می‌شوند. 

بیشتر مراکز انباشت سدیم و پتاسیم و تاثیر آنها بر کلیه‌ها، رگهای خونی و قلب است؛ پتاسیم موجود در نمک طبیعی از مضررات سدیم جلوگیری کرده و از گرفتگی و فشار در رگهای خونی جلوگیری می‌کند همچنین به بهبود کارایی قلب و انقباض آن کمک کرده و ضربان قلب را تنظیم می‌کند. 

به گفته‌ پزشکان دانشگاه “USC” افزایش پتاسیم در بدن از طریق مصرف مواد غذایی مانند نمک طبیعی، به افرادی که فشار خون بالای ۱۲ دارند توصیه می‌شود؛ میزان مصرف پتاسیم توصیه شده برای یک بزرگسال متوسط ۴۷۰۰ میلی‌گرم در روز است. 

بنابر نتایج این تحقیقات، نمکهای فراوری شده که از یون پتاسیم بی‌بهره باشد باعث افزایش سدیم موجود در بدن و بالا رفتن فشار خون می‌شود.

متاسفانه در حال حاضر با وجود نتایج تحقیقات جدید علمی درباره تاثیرات پتاسیم بر فشار خون، بسیاری از پزشکان کشورمان همچنان به جای توصیه به استفاده از منابع خوراکی طبیعی حاوی پتاسیم برای کنترل فشار خون، صرفاً انواع داروهای شیمیایی پرعارضه مانند “لوزارتان” را برای بیماران خود تجویز می‌کنند!

پزشکان آمریکایی در نتایج تحقیقات خود توضیح می‌دهند که بهترین راه برای افزایش پتاسیم در بدن استفاده از مواد غذایی طبیعی حاوی پتاسیم است؛ آنها با نهی استفاده از قرص‌های شیمیایی به استفاده از مواد طبیعی مانند نمک طعام طبیعی، موز، آواکادو، خربزه، زردآلو، سبزی‌های پهن برگ، قارچ، پرتقال و غیره توصیه می‌کنند. 

دیدگاه پزشکی ارتدوکس در مورد نمک مبتنی بر یک فرضیه بوده که متاسفانه این فرضیه فاقد مبنای علمی همچنان در جامعه پزشکی کشورمان حاکم است که بر اساس آن خوردن مقادیر زیاد نمک منجر به فشار خون بالا می‌شود!

این گفته که نمک باعث افزایش فشار خون می‌شود بیش از ۱۰۰ سال پیش توسط یک دانشمندان فرانسوی “Ambard” و “Beauchard” بیان شد؛ آنها یافته‌های خود را بر اساس مطالعات فقط ۶ بیمار انجام دادند! اما شواهد موجود در ادبیات پزشکی حاکی از آن است که فشار خون تقریباً ۸۰ درصد از افراد مبتلا به فشار خون، ارتباطی با میزان مصرف نمک طعام طبیعی ندارد!

بین مبتلایان به فشار خون بالا، سه‌چهارم افراد به نمک حساس نیستند؛ حتی بین نیمی از افرادی که فشار خون بالا دارند، اثرات سوئی از مصرف زیاد نمک دیده نمی‌شود.